Yazar: Ela Aydın

Ada Lovelace, 10 Aralık 1815 yılında, Londra’da doğmuştur. Annesi küçüklüğünde babasını terk etmiş, 8 yaşında onu da kaybedene kadar ünlü şair Lord George Gordon Byron’ın tek çocuğu olarak aristokrat bir ortamda yetiştirilmiştir. Lovelace, daha sonra annesinin yanına gittikten sonra 1800’lerin ortasında annesinin baskısı üzerine o dönemde kadınlar için alışılmışın dışında bir şekilde matematik ve fen dersleri almıştır. Birleşik Krallık’ın zaten kadınlar için yeri olmayan üniversitelerinde edebiyat, bilim ve felsefenin yanında matematik dersi de alıyor olması, Lovelace’i yaşıtlarından ayırmıştır. Ada, küçüklüğünden beri sayılara ve harflere ilgi duyuyordu. Bu sebeple hayatı boyunca William Frend’den sosyal reform hakkında, aile doktoru William King’den tıp hakkında ve Mary Somerville’den astronomi ve matematik alanlarında eğitim almıştır.

Lovelace 17 yaşındayken günümüzde ‘bilgisayarın babası’ olarak bilinen Charles Babbage ile tanışmıştır ve kendisinden yaşça büyük olan Babbage, onun mentoru haline gelmiştir. Babbage, analitik motoru tasarlamıştı ve hayatını adadığı bu tasarımlar Ada’nın çok ilgisini çekmişti. Babbage,daha sonra İtalya’ya gidip analitik motorun neler başarabileceğini yazıya dökmüştür ve Lovelace bu yazıları İngilizceye çevirmiştir. Bu yazı, Ada’nın bilgisayar programlamadaki ilk aşamasıdır çünkü yazıya kendi notlarından birçok bilgi eklemiştir. Bu notlarını eklerken ise aslında analitik motorun ne kadar kapsamlı olabileceğini fark etmiş, hatta günümüzde bilgisayarların rahatlıkla yapabildiği soyut şeyleri algılama özelliğine sahip olabileceklerini bile tahmin etmiştir.

Lovelace’in tahmin ve notları, programlamayı Babbage’dan bile daha iyi seviyede anladığını gösteriyordur. Bunun sonucunda, günümüzdeki ilk bilgisayar programı olarak kabul edilen, Bernoulli sayılarını hesaplamak için kullanılan programın veri girişini önermiştir. Lovelace’in notları bunun da ötesinde, bilgisayarlarda yalnızca sayı değil, harf ve sembol kullanılabilmesi için de gereken kodları kapsıyordur, hatta bunun yanı sıra motorun talimatları tekrarlayabilmesi için gereken, günümüz bilgisayarlarında ‘döngü’ olarak bilinen algoritmayı teorileştirmiştir.

Ada Lovelace’in teori ve kodları günümüzde kullanılan birçok cihazın temelini atmış olsa da Ada’nın bu buluşlarını yazdığı makalesi, yayımlandığı dönemde çok az ilgi görmüştür. Yalnızca baş harfleri olan A.A.L ismiyle yayımladığı makale bile bir kadın tarafından yazılmış olması sebebiyle göz ardı edilmiş, aslında Lovelace kendisi birçok fikir ortaya atmış ve bu fikirleri somutlaştırmış olsa bile Babbage’ın makalesine not olarak eklediği fikirleri dikkate alınmamıştır. Bu nedenle Lovelace’in yazıları ancak sağlık sorunları dolayısıyla 27 Kasım 1852’deki ölümünden sonra önem kazanmıştır.